7 czerwca 2007 roku w „Polonia dla Polonii” ukazał się mój artykuł pt. „Lwów w dziejach sportu polskiego”. Teraz chcę Czytelnikom „Polonia dla Polonii” przybliżyć polskich olimpijczyków, którzy pochodzili z ziem polskich, które w 1920 i następnie w 1945 roku stały się ziemiami ukraińskimi – najpierw republiki sowieckiej, a od 1991 roku powstałego wówczas niepodległego państwa ukraińskiego - pisze Marian Kałuski.

Historia Polaków na Ukrainie jest prawie tak samo stara jak państwo polskie. Wiemy o pobycie Polaków na Rusi Kijowskiej już w czasach Bolesława Chrobrego. Jeden z największych historyków ukraińskich o zabarwieniu nacjonalistycznym Mychaiło Hruszewśky w swej „Historii Ukrainy-Rusi” (t. 1-12 1898-1936) był zmuszony przyznać, że już wtedy ziemie obecnej Zachodniej Ukrainy były zasiedlone przez Polaków i Rusinów (Ukraińców). Stąd od końca X wieku i przez cały XI wiek trwała rywalizacja polsko-ruska na tych ziemiach i dwa razy były one (Grody Czerwieńskie) przyłączane do Polski. W 1340 roku ostatni książę rusko-halicki Jerzy II uczynił swoim spadkobiercą na tronie halickim króla polskiego Kazimierza Wielkiego i od tego czasu cała Małopolska Wschodnia przez 600 lat (do 1939-45) należała do Polski. W okresie tym ziemia ta w zupełnie naturalny sposób stała się terenem etnicznym polsko-ruskim/ukraińskim: w 1939 roku wśród ok. 5 milionów mieszkańców Małopolski Wschodniej było ok. 1 900 000 Polaków, a Lwów stał się trzecim największym i trzecim najważniejszym w historii Polski miastem polskim. Z kolei Wołyń i cała Ukraina została przyłączona do Polski w wyniku dobrowolnej unii polsko-litewskiej w Lublinie w 1569 roku, chociaż Polacy zaczęli się tu pojawiać od czasu unii polsko-litewskiej w Krewie w 1385 roku. Także i tutaj w sposób naturalny z roku na rok wzrastał element polski.

W 1931 roku na Wołyniu mieszkało ok. 350 000 Polaków, a na sowieckiej Ukrainie, tj. głównie w tej części Ukrainy, która przed rozbiorami należala do Rzeczpospolitej, w 1926 roku było ok. 500 000 Polaków. Podczas II wojny światowej (1939-45) Małopolska Wschodnia i Wołyń były okupowane przez Związek Sowiecki (1939-41) i Niemcy hitlerowskie (1941-44) i ponownie przez Związek Sowiecki (1944-91). Obaj okupanci, szczególnie sowiecki, prowadzili wobec tamtejszych Polaków politykę eksterminacji (mordowanie, a przede wszystkim zsyłka na Sybir 1939-41 i na roboty do Niemiec 1941-44. Równocześnie, w latach 1943-44, do „oczyszczenia z Polaków” Wołynia i Małopolski Wschodniej przystąpili nacjonaliści ukraińscy, mordując ponad 100 000 osób; ponad 200 000 tamtejszych Polaków zbiegło wówczas przed pogromami do centralnej Polski. Po ponownym zajęciu Małopolski Wschodniej i Wołynia przez Związek Sowiecki w 1944 roku Stalin zarządził wysiedlenie z tych terenów wszystkich pozostałych przy życiu Polaków do pojałtańskiej Polski. Ogółem w dwóch przesiedleniach (1944-67 i 1955-58) wysiedlono ponad 1 milion Polaków z Małopolski Wschodniej i Wołynia. Obecnie na Ukrainie żyje ok. 300 000, głównie w jej wschodniej części.

Z byłej i obecnej ludności polskiej na Ukrainie wywodziło lub wywodzi się wielu polskich olimpijczyków.

Jak już pisałem w artykule „Lwów w dziejach sportu polskiego”, historia sportu polskiego w tym mieście jest nadal prawie nieznana. Jeszcze gorzej pod tym względem wyglądają badania historii polskiego sportu na całej Ukrainie, a szczególnie w Małopolsce Wschodniej i na Wołyniu, które przed wojną należały do Polski, a dzisiaj stanowią rejon Ukrainy zwany Zachodnią Ukrainą. Z tych terenów znana jest jedynie jako tako historia polskiego klubu sportowego „Junak” w Drohobyczu, szczególnie jego sekcji piłki nożnej.

Historyk piłki nożnej Andrzej Gowarzewski w wydanym kilka lat temu tomie czwartym kolekcji klubów „Lwów i Wilno” w Encyklopedii Piłkarskiej FUJI pisze, że protoplastą powstałego w 1931 roku drohobyckiego „Junaka” była nieoficjalna filia lwowskiego klubu „Czarnych”, założona w 1922 roku, a jego gracze byli członkami polskiego Sokoła. W 1930 roku klub się usamodzielnił tak od lwowskiego klubu „Czarni” jaki i miejscowego Sokoła, przyjmując nazwę „Strzelec”. Rok później klub przeszedł pod opiekę administracji państwowej i przyjął nową nazwę: Klub Sportowy Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego "Junak", którą w 1937 roku zastąpiono nazwą: Wojskowo-Cywilny Klub Sportowy "Junak" (prezes płk Mieczysław Młotek).

Mając dobrego prezesa, sponsora oraz dodatkowo przychylność i wsparcie lokalnych przemysłowców naftowych drohobycko-borysławskiego zagłębia naftowego, jego drużyna piłki nożnej – zasilana ligowymi graczami z najlepszych klubów polskich - zaczęła piąć się w górę: w 1932 roku zdobyła mistrzostwo klasy C, w 1934 roku mistrzostwo klasy B podokręgu karpackiego piłki nożnej, w 1937 roku awansowała do ligi lwowskiej (jedna z najbardziej prestiżowych lig okręgowych w przedwojennej Polsce), by wygrać ją w sezonie 1938/1939. W tym czasie WCKS "Junak" był niemal pewnym kandydatem do wygrania swojej grupy eliminacyjnej do ligi państwowej. Poza "Junakiem" uczestniczyły w niej: Śląsk Świętochłowice, Legia Poznań i Śmigły Wilno. 27 sierpnia 1939 roku odbył się ostatni mecz "Junaka".

O „Junaku” i jego sukcesach w piłce nożej i sekcji hokejowej pisze bardzo nostalgicznie w swoich książkach o Drohobyczu, pochodzący z tego miasta pisarz Andrzej Chciuk (1920-1978): „Atlantyda” (Londyn 1969) i „Ziemia Księżycowa” (Londyn 1972).

Trochę informacji do historii polskiego sportu na terenie województwa stanisławowskiego podaje Kamil Barański w swej książce o tym województwie pt. „Przeminęli zagończycy, chliborobi, chasydzi...” (Londyn 1988).

W Stanisławowie czołowym polskim klubem spoprtowym była „Rewera”, której drużyna piłki nożnej grała w klasie A. „Rewera” oprówcz sekcji piłki naożnej miała sekje: bokserską, hokejową, narciarską, lekkoatletyczną, tenisa i ping-ponga. Członek „Rewery” E. Choma był mistrzem polski w boksie. - Oprócz „Rewery” istniały w tym mieście inne polskie kluby sportowe: „Bystrzyca” (grała w klasie B), „Strzelec Raz Dwa Trzy” i „Sokół Górka”. Niezależnie od tych klubów istniały polskie drużyny piłki nożnej: „Stanisławowianka”, „Victoria” i „Jedność” (utrzymywana przez polskich rzemieślników w Stanisławowie).

W Kołomyi najbardziej znanym polskim klubem sportowym był klub wojskowy 49 pułku piechoty – „49 P.P. Pokucie”, a poza tym „Bystrzyca” i „Sokół”. Popularne tu były sporty zimowe (bliskość gór) i hokej; działał tu oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. W Stryju czołowym polskim klubem piłki nożnej była „Pogoń I”, założona w 1905 roku; w okresie międzywojennym grała w klasie A. „Pogoń” tak się rozrosła, że w okresie międzywojennym powstały kluby „Pogoń II” i „Pogoń III”. Istniał również polski klub sportowy „Stryjanka”. Klub koszykówki Kolejowego Przysposobienia Wojskowego zdobył w 1937 roku puchar lwowskiej Dyrekcji Kolei.

Polskie kluby sportowe istniały we wszystkich miastach i w wielu miasteczkach Małopolski Wschodniej i Wołynia. Np. w Dolinie istniał klub piłki nożnej „Huragan” (z Doliny pochodził wybitny gracz lwowskiej „Pogoni” – Gancarz) i gimnazjalny klub narciarski; w Horodence klub „Strzelec” (rozwijało się tu pływanie przy nowoczesnej miejskiej pływalni); w Kałuszu dwa kluby związane z tutejszą kopalnią soli potasowej: „TESP” i „TESP II” oraz klub piłki nożnej „Strzelec”; w małym Kosowie istniał klub sportowy „Rybnica” oraz drużyna piłki nożnej „Strzelec”; w Nadwórnej działał klub piłki nożnej „Bystrzyca”; w Rohatynie klub piłki nożnej „Polonia-Strzelec”, grający w klasie B; w Śniatyniu klub „Sokół”; w Tłumaczu istniało Polskie Koło Czarnohorskiego Towarzystwa Tatrzańskiego; w Żydaczowie klub „Strzelec” – były tu popularne wioślarstwo (przystań wioślarska) i tenis (dobre korty tenisowe).

W każdym mieście Małopolski Wschodniej, nawet najmniejszym działało polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, a w większych „Strzelec”. Podobnie było na Wołyniu.

Aż 36 polskich sportowców urodzonych w Małopolsce Wschodniej (poza Lwowem), Wołyniu i na właściwej (historycznej) Ukrainie uczestniczyło w drużynach polskich w letnich i zimowych Igrzyskach Olimpijskich.

12 sportowców pochodzących z Małopolski Wschodniej, Wołynia i Ukrainy brało udział w letnich Igrzyskach Olimpijskich, które odbyły się w okresie międzywojennym: w Paryżu 1924, Amsterdamie 1928 i Berlinie 1936 w następujących dyscyplinach sportowych: lekka atletyka (Paryż: 1 zaw., Berlin: 1 zaw.), piłka nożna (Paryż: 1 zaw.), strzelectwo (Paryż: 2 zawodników, Berlin: 1 zaw.), szermierka (Paryż: 1 zaw., Amsterdam: 1 zaw.), jeździectwo (Paryż: 1 zaw., Amsterdam: 1 zaw., Berlin: 1 zaw.), wioślarstwo (Amsterdam: 2 zaw.).

W Olimpiadach zimowych w okresie międzywojennym polscy sportowcy z ziem ukrainnych w liczbie trzech osób brali udział w igrzyskach w: St. Mortitz w 1928 roku (2 zawodnik), Lake Placid w 1932 roku (2 zaw.) i Garmnisch Partenkirchen w 1936 roku (2 zaw.). Wszyscy byli hokeistami.

Po II wojnie światowej w olimpiadach letnich w: Helsinkach 1952, Melbourne 1956, Rzymie 1960, Tokio 1964, Meksyku 1968, Monachium 1972 i w Barcelonie 1992 wzięło udział 17 polskich sportowców pochodzących z Małopolski Wschodniej, Wołynia i Ukrainy, biorąc udział w następujących dyscyplinach sportowych: lekka atletyka (Rzym: 3 zawodników, Tokio: 1 zaw.), piłka nożna (Helsinki: 2 zaw., Rzym: 1 zaw.), podnoszenie ciężarów (Melbourne: 2 zaw., Rzym: 2 zaw., Barcelona: 1 zaw.), jeździectwo (Rzym: 1 zaw.), kolarstwo (Tokio: 1 zaw.), boks (Monachium: 1 zaw.), wioślarstwo (Tokio: 1 zaw.), szermierka (Melbourne: 1 zaw., Rzym: 1 zaw., Tokio: 1 zaw.), koszykówka (Rzym: 1 zaw., Tokio: 1 zaw., Meksyk: 1 zaw.), siatkówka (Meksyk: 1 zaw.).

W powojennych olimpiadach zimowych sportowcy rodem z ziem ukrainnych (3) wystąpili w 1948 roku w St. Moritz (hokej na lodzie – 2 zawodników) i w 1952 roku w Oslo (hokej na lodzie – 1 zaw.).

Polscy olimpijczycy z Małopolski Wschodniej (bez Lwowa), Wołynia i Ukrainy zdobyli łącznie 8 medali: 4 srebrne (1928 Amsterdam - jeździectwo, Berlin 1936 - jeździectwo, 1956 Melbourne – szermierka, 1960 Rzym – szermierka) i 4 brązowe (1928 Amsterdam – szermierka, 1960 Rzym – podnoszenie ciężarów, 1964 Tokio – szermierka, 1992 Barcelona – podnoszenie ciężarów).

Tak więc obok Lwowa również cała Małopolska Wschodnia, Wołyń i Ukraina na trwałe się zapisały w dziejach polskiego uczestnictwa w Igrzyskach Olimpijskich.

A oto pełna lista polskich olimpijczyków z Małopolski Wschodniej i Wołynia (dzisiejsza Zachodnia Ukraina) i Ukrainy właściwej, którą sami Ukraińcy nazywają Wielką Ukrainą, których biogramy opracowałem (moja redakcja, poprawki i niekiedy uzupełnienia) na podstawie danych zawartych o polskich olimpijczykach w Polskim Portalu Internetowym PKOl, według krain historycznych: Małopolska Wschodnia, Wołyń, Ukraina. Biogramy te są cennym przyczynkiem do historii polskiego sportu oraz do dziejów Polaków na dzisiejszej Ukrainie i w ogóle powiązań Polaków z Kresami.

Małopolska Wschodnia

W Małopolsce Wschodniej (bez Lwowa) urodziło się aż 24 polskich olimpijczyków:

BABIRECKI Marian (1933 Hnidawa, pow. Brody – 1980 utonął koło Kuby), inżynier, trener, najwszechstronniejszy zawodnik w historii powojennego jeździectwa w Polsce: 6-krotny mistrz Polski: w skokach (1959), ujeżdżeniu (1960, 1962, 1964), WKKW (1962, 1964), 4-krotny I wicemistrz: w ujeżdżeniu (1961, 1966, 1967), WKKW (1961) oraz 2-krotny II wicemistrz Polski: w skokach (1958) i ujeżdżeniu (1965), mistrz Europy (1965) w WKKW w Moskwie w 1965, olimpijczyk z Rzymu (1960). Po zakończeniu kariery sportowej trener na Kubie (1967-1975).

BECK Krzysztof Juliusz (1930 Kołomyja – 1996 Bydgoszcz), ppłk WP, jeden z pionierów podnoszenia ciężarów w Warszawie. 30-krotny rekordzista Polski, był też 6-krotnym mistrzem kraju w. średniej (75 kg) 1952-1957 oraz 2-krotnym medalistą Mistrzost Europy: srebrnym 1956 w w. średniej 75 kg - 375 kg (125+107,5+142,5) i brązowym 1955 (jako pierwszy reprezentant Polski), także w. średniej 75 kg - 372,5 kg (122,5+112,5+137,5). Najlepszy wynik w swojej wadze (rekord życiowy) ustanowił podczas IO w Rzymie - 400 kg. Pierwszy Polak, który zdobył tytuł wicemistrza Europy (1956), olimpijczyk z Melbourne (1956) – 6 miejsce i Rzymu (1960) – 5 miejsce. Zasłużony trener WKS Zawisza Bydgoszcz. Od kilku lat rozgrywany jest tam Turniej im. Krzysztofa Becka.

BEKER Józef (ur. 1937 Stare Miasto, pow. Podhajce), tokarz precyzyjny, kolarz szosowy (m.in. LZS Dolny Śląsk 1964-70), uczestnik Wyścigu Pokoju i mistrzostw świata (1961-64 i 1966). 19 maja 1963 wygrał etap podczas Wyścigu Pokoju w Zielonej Górze, zwycięzca Tour de Pologne (1965), drugi zawodnik Wyścigu Dookoła Austrii (1965), olimpijczyk z Tokio (1964) – 11 miejsce.

BOCHENEK Jan (ur. 1931 Wołczków, pow. Stanisławów), ppłk WP, ciężarowiec, trener, zawodnik Garnizonowego WKS Łódź (1951-1959) i Legii Warszawa (1960-1962), jeden z pionierów podnoszenia ciężarów w Polsce. 5-krotny mistrz Polski wagi półciężkiej (82,5 kg) - 1954, 1956, 1957, 1960, 1961 wywalczył też 2-krotnie brązowy medal Mistrzostw Świata 1957 w. średnia 75 kg - 395,0 i Mistrzostw Świata 1959 (także w w. średniej) - 392,5. Był także na mistrzostwach Europy: srebrnym medalistą 1959 w. średnia 75 kg - 392,5 kg i 3-krotnym brązowym medalistą (także w w. średniej) - 1956 - 362,5 kg, 1957 - 380 kg i 1960 - 385 kg. Najbardziej dramatyczną walkę o medal olimpijski stoczył w Melbourne (1956), gdzie ostatecznie zajął 4 m. gdyż był cięższy od swego rywala (Włocha E. Pignatti) o 40 dkg. Na kolejnych igrzyskach w Rzymie (1960), również po fantastycznej walce, nie dał sobie wydrzeć brązowego medalu, a że Ireneusz Paliński był bezapelacyjnym triumfatorem w tej kategorii wagowej, dwóch Polaków stanęło na podium. Następnie trener. Wraz z asystentem Norbertem Ozimkiem prowadził biało-czerwonych podczas Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988).

BORZEMSKI Marian Konstanty (ur. 1894 Stanisławów- ?), kpt. Wojska Polskiego (od 1918), uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919-20, strzelecki internacjonał lat dwudziestych, olimpijczyk z Paryża (1924) – 9 miejsce. W latach 1924-1930 reprezent Polski podczas zawodów we Francji, Włoszech i Szwecji. Życiowy sukces odniósł podczas Mistrzostw Świata w Rzymie w 1927 roku, zdobywając srebrny medal (karabin standard 3x20 strzałów, 300 m - postawa leżąc ind.). Wielokrotny mistrz armii polskiej w broni wojskowej. Prawdopodobnie zginął podczas II wojny światowej.

CZERNIK Edward (ur. 1940 Dublany, pow. Sambor), nauczyciel wf, trener, czołowy skoczek wzwyż lat sześćdziesiątych, mistrz i rekordzista Polski, olimpijczyk z Tokio (1964) – 11 miejsce. 28-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (1961-1969) 28 startów, 12 zwycięstw indywidualnych, 5-krotny mistrz (1961, 1963,1964 , 1966, 1967) i 7-krotny rekordzista Polski (od 2.08 w 1961 do 2.20 w 1964 ). Rekord życiowy: 2.20 (30 lipca 1964 Hëssleholm, Szwecja). W zawodach europejskiej rangi zajął następujące miejsca: w mistrzostwach Europy - w Belgradzie (1962) - 5, w Budapeszcie (1966) - 4 (na obu imprezach 2.06), w HME w Madrycie (1968) - 10 oraz w finale Pucharu Europy - w Stuttgarcie (1965) - 3 i w Kijowie (1967) - 5. Srebrny medalista Uniwersiady w Budapeszcie (1965) z wynikiem 2.07. Trener klasy mistrzowskiej (m. in. kadry narodowej Polski w skoku wzwyż 1976-1980, w "Lubtourze" w Zielonej Górze 1980-1986 i od 1986 w Zjednoczonych Emiratach Arabskich - Dubaj). Autor wspomnień "Przeskoczyłem siebie" (1985). DENDERYS Ludwik (ur. 1944 Młyniska, pow. Trembowla), policjant, pięściarz wagi ciężkiej wrocławskiej Gwardii, olimpijczyk z Monachium (1972). 1-krotny drużynowy mistrz (1965/66) oraz 6-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1966-1970 (3 zwycięstwa i 3 porażki). 3-krotny uczestnik mistrzostw Europy (1965, 1969, 1971), gdzie odniósł największy sukces. W Bukareszcie (1969) po pokonaniu Duńczyka Schunoka, Turka Ozbeya, w półfinale przegrał 0:5 z Bułgarem Pandowem, zdobywając brązowy medal. W dwa lata później w Madrycie (1971) po pokonaniu Jugosłowianina Matejica i Węgra Juhasza, w półfinale wprawdzie z powodu kontuzji nie stanął do walki z Hussingiem (RFN), ale zdobył drugi w karierze brązowy medal Mistrzostw Europy. W ciągu prawie 15-letniej kariery sportowej stoczył 243 walki odnosząc 186 zwycięstw, 11 remisów i 46 porażek. Po zakończeniu kariery sportowej - trener. W ostatnim swoim występie (1970) w Londynie, podczas meczu z Wielką Brytanią (Polacy pokonali gospodarzy 16:4) nie tylko wygrał swoją walkę z zawodnikiem (zresztą polskiego pochodzenia) Celebańskim, ale spotkał po raz pierwszy w życiu swego ojca Wacława, który po wydostaniu się z Syberii, znalazł się na Zachodzie (przez PCK odnalazł rodzinę w Strzelinie), ale bał się powrotu do Polski i syna poznał dopiero w Londynie po... 26 latach. I to w jakich okolicznościach.

KAWECKI-GOZDAWA Zdzisław Szczęsny (1902 Husiatyń -1940 Katyń), rotmistrz Wojska Polskiego, 1931-38 etatowy instruktor jazdy konnej w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, jeden z najlepszych polskich jeźdźców okresu międzywojennego, srebrny medalista w konkursie drużynowym WKKW na Olimpiadzie w Berlinie w 1936 roku. Zamordowany przez bolszewików w Katyniu.

KORBAN Roman (ur. 1927 Nadwórna), doktor wf (obronił pracę dotyczącą historii sportu Polonii amerykańskiej), trener, historyk sportu, lekkoatleta z Gdańska, olimpijczyk z Helsinek (1952). 6-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1949-1953 (9 startów, 4 zwycięstwa indywidualne), 2-krotny rekordzista kraju (1000 m i 4 x 400 m) i 3-krotny mistrz Polski: na 800 m (1951, 1952) i 1500 m (1951). Rekordy życiowe: 400 m - 50.1 (20 września 1953 Warszawa), 800 m - 1:51.8 (15 lipca 1951 Moskwa), 1000 m - 2.27.0 (12 lipca 1953 Zabrze) i 1500 m - 3.55.8 (18 lipca 1953 Warszawa). Startował też m. in. na Akademickich Mistrzostwach Świata w Berlinie (1951), gdzie w biegu na 800 m zajął 2 m. (1.54.5) i w sztafecie 4x400 m (biegał z Machem, Lipskim i Buhlem) - 3 m. (w finale rekord Polski - 3.17.2). Po zakończeniu kariery zawodniczej - trener (od 1953). W latach 1972-1975 w USA, od 1981 w Australii (Sydney). Autor książek: „35 lat chwały sportu olimpijskiego” (1976), „Sport wśród Polonii amerykańskiej” (1980), „Witajcie w Australii” (2000) i „Australia. Ziemia obiecana czy pułapka” (2006). Tę ostatnią książkę otrzymałem od Autora z dedykacją: „Panu Marianowi Kałuskiemu z głębokim szacunkiem za rozległy literacki dorobek dla dobra Polonii”.

KOWALSKI ADAM, ps. "Roch", "Nowak" (1912 Stanisławów – 1971 Kraków), nauczyciel wf , wszechstronny sportowiec Cracovii (pływak, waterpolista, piłkarz, koszykarz), ale największe sukcesy odniósł w hokeju na lodzie: trzykrotny olimpijczyk w hokeju na lodzie – Lake Placid 1932 – 4 miejsce, Garmisch - Partenkirchen 1936, St. Moritz 1948 – 6 miejsce. 53-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (1932-1948) w których zdobył 22 bramki, 3-krotny mistrz Polski (1937, 1946, 1949), 4-krotny uczestnik mistrzostw świata (1935, 1937-1939). Zdobył także tytuł mistrza Polski w piłce ręcznej (1933) i dwa tytuły wicemistrza Polski w koszykówce (1946) i piłce wodnej (1946).

KRóL Wiesław Stanisław (ur. 1938 Drohobycz), nauczyciel wf, rekordzista Polski na niskich płotkach (1960), olimpijczyk z Rzymu (1960) – 400 m pł – 5 miejsce. 6-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1956-1960 (7 startów, 1 zwycięstwo indywidualne). 2-krotny mistrz kraju w biegu na 110 m pł (1957) i 400 m pł (1960) oraz 2-krotny rekordzista Polski w biegu na 400 m pł: 51.7 (15 sierpnia 1960 Zabrze) i 51.5 (2 października 1960 Warszawa). Wielokrotny akademicki mistrz Polski (1959-1964) i 3-krotny uczestnik Uniwersiad (1957, 1959, 1961), gdzie zdobył 2 brązowe medale (1959) na niskich i wysokich płotkach. Rekordy życiowe: 400 m - 49.1 (8 czerwca 1957 Warszawa), 110m pł - 14.5 (1 lipca 1960 Wrocław) i 400 m pł - 51.5 (2 października 1960 Warszawa).

LESZCZYńSKI Marian, ps. "Fred" (ur. 1936 Łopatyn, pow. Radziechów), elektryk, wioślarz z Wrocławia, uczestnik Mistrzostw Świata, finalista Mistrzost Europy, olimpijczyk z Tokio (1964) - finalista w czwórkach ze sternikiem – 6 miejsce. 13-krotny mistrz Polski w czwórce bez i ze sternikiem oraz ósemce (1958-1967). Finalista i uczestnik Mistrzostw Świata 1962 Lucerna: 4 m. (czwórka ze sternikiem), 1966 Bled: 9 m. (czwórki ze sternikiem). Finalista Mistrzostw Europy 1959 Macon: 5 m. (ósemki); 1963 Kopenhaga: 4 m. (czwórka ze sternikiem), 1964 Amsterdam: 4 m. (czwórka ze sternikiem), 1965 Duisburg: 5 m. (czwórka ze sternikiem).

MAŁECKI (SARYUSZ) Aleksander Antoni Włodzimierz (1901 Zarubińce, pow. Zbaraż – 1939 na granicy z Węgrami), obrońca Lwowa 1918, artysta malarz, szpadzista, ale przede wszystkim szablista (AZS Kraków), dwukrotny olimpijczyk: Paryż 1924 i Amsterdam 1928, gdzie został brązowym medalistą w turnieju drużynowym szabli, pierwszego medalu olimpijskiego w historii polskiej szermierki. W szpadzie dwukrotny mistrz (1924, 1928) i wicemistrzem Polski (1925, 1926). Największe sukcesy odnosi w szabli na arenie międzynarodowej odnosi w szabli (wicemistrz Polski w 1925 i czwarte miejsca w latach 1924, 1926, 1927). Po igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie (1928) zakończył karierę sportową. Powrócił do rodzinnego majątku Roznoszyńce koło Zbaraża i wspólnie z ojcem zajmował się gospodarką. W kampanii wrześniowej 1939 walczył jako por. rez. KOP. Istnieją przypuszczenia (brak śladów i dokumentów ), że po kampanii wrześniowej 1939 zginął od sowieckiej kuli podczas próby przedarcia się na Węgry.

MARYAńSKI Walerian (1875 Stulsk, pow. Żydaczów – 1946 Kraków), generał brygady Wojska Polskiego, strzelec, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Paryżu 1924. Ukończył gimnazjum polskie we Lwowie, następnie Wojskową Akademię Techniczną i wyższy kurs inżynierski przy Szkole Wojennej w Wiedniu (major armii austriackiej). W Wojsku Polskim - zastępca szefa sztabu Armii "Wschód", następnie szef sztabu 12 DP i 2 Armii (1918-1919). 1921-1924 oficer sztabu Inspektoratu Armii. W randze pułkownika był członkiem kierownictwa polskiej ekipy olimpijskiej Paryż 1924, zarazem delegatem Ministerstwa Spraw Wojskowych i... zawodnikiem. 15 sierpnia 1924 mianowany generałem brygady był w latach 1924-1927 dowódcą 12 DP w Tarnopolu po czym przeszedł w stan spoczynku (30 kwietnia 1927). Autor m.in. książki Sport strzelecki i jego trening (1926).

OŻóG Stanisław (1930 Daszawa, pow. Stryj – 1998 Sulęcin), kpt. WP, czołowy długodystansowiec lat pięćdziesiątych, olimpijczyk z Rzymu (1960) – 10000 m - 18 miejsce na 32 startujących. Związany z klubami Gdańska, Lublina i Krakowa. 31-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1953-1964 (32 starty, 9 zwycięstw indywidualnych), 11-krotny mistrz kraju: na 10000 m (1954, 1956, 1957, 1959, 1961, 1962) oraz w biegach przełajowych na 12 km (1955, 1957, 1958, 1960) i 8 km (1961) i 6-krotny rekordzista Polski m.in. na 10, 15 i 20 km oraz w biegu godzinnym. 3-krotny uczestnik mistrzostw Europy: w Bernie (1954) w biegu na 10000 m zajął 13 m. w Sztokholmie (1958) także na 10000 m był 5 na 22 startujących (zw. Z. Krzyszkowiak) i w Belgradzie (1962) zajął 9 m. w maratonie. Rekordy życiowe: 1500 m - 3.52.2 (18 maja 1954 Wałcz), 3000 m - 8.03.6 (15 czerwca 1958 Warszawa), 5000 m - 13.59.2 (1 maja 1959 Rzeszów), 10000 m - 29.03.2 (19 sierpnia 1958 Sztokholm), maraton - 2:30.32,2 (16 września 1962 Belgrad).

PACHLA Antoni, ps. "Krakus" (1901 Synowódzko Wyżne, pow. Stryj – 1962 Piotrków Trybunalski), podoficer zawodowy (sierżant) Wojska Polskiego, strzelec 25 pułku piechoty, partyzant Armi Krajowej. Uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku: karabin małokalibrowy 30 strzałów z pozycji leżąc, 50 m - 44 m. na 68 start. z wynikiem 288 pkt. (zw. Norweg W. Roegberg - 300 pkt.).

STEFANISZYN Tomasz Tadeusz (1929 Stryj – 1986 Warszawa), monter samochodowy, piłkarz, jeden z warszawskich "harpagonów" („Legia” i „Gwardia” Warszawa), reprezentacyjny bramkarz drużyny polskiej, olimpijczyk z Helsinek (1952) i Rzymu (1960).

STOK Paweł Stanisław, ps. "Patyk" (1913 Tarnopol – 1993 Kraków), dr historii, ekonomista, koszykarz krakowskiej YMCA i Wisły, olimpijczyk z Berlina (1936), zasłużony pedagog, działacz i sędzia. W krakowskiej YMCA rozwinął się jego wielki talent koszykarski. Z zespołem tym zdobył 2-krotnie tytuł mistrza Polski (1933, 1934); uczestnik mistrzostw Europy w 1937/4/ i 1939/3/ oraz 1946 i 1947). Po wojnie m.in. sędzia koszykówki i siatkówki (1936-1955) oraz instruktor koszykówki w KS Krowodrza i KS Borek (1946-1952) oraz kierownik Zakładu Historii i Organizacji Kultury Fizycznej w Katedrze Teorii i Metodyki WF w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Krakowie. Na olimpiadzie w Berlinie członek polskiej drużyny koszykówki, która w pierwszej kolejce przegrała z Włochami 28:44, ale w spotkaniu dodatkowym wyciągnęła wolny los przechodząc do dalszych eliminacji. W drugiej rundzie Polacy przegrali z Japonią 31:43, wygrywając jednak w spotkaniu dodatkowym z Łotwą 28:23 i awansowali do trzeciej rundy. Po zwycięstwie nad Brazylią 33:25 drużyna polska w ćwierćfinale wygrała z Peru vo., w półfinale przegrała z Kanadą 15:42, a w pojedynku o brązowy medal uległa Meksykowi 12:26, zajmując ostatecznie w turnieju 4 miejsce.

ŚLIWAK Tadeusz, ps. "Siwiec" (1908 Buczacz – Toronto, Kanada ?), tłumacz, lekkoatleta klubów lwowskich i warszawskich, olimpijczyk z Berlina (1936) – sztafeta 4x400 m. Absolwent gimnazjum w Stryju (1929). Należał do czołowych sprinterów lat trzydziestych startując w barwach lwowskiego Sokoła Macierzy (1929-1936) i warszawskich klubów: Legii (1937) i Syreny (1938-1939). 7-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1931-1938 (15 startów, 2 zwycięstwa indywidualne), 5-krotny rekordzista kraju (m. in. na 200 m - 22.0), 8-krotny wicemistrz Polski (m. in. na 100 m (1931), 200 m (1935) i w latach 1935, 1938, 1939 w biegu na 400 m w którym był specjalistą). Rekordy życiowe: 100 m - 10.8 (17 maja 1936 Lwów), 200 m - 22.0 (14 czerwca 1936 Lwów), 400 m -49.6 (19 września 1936 Warszawa) i trójskok - 13.69 (7 lipca 1935 Białystok). Podczas II wojny światowej w Anglii pilot polskiego 307 dywizjonu myśliwskiego. Po wojnie w Argentynie, następnie w Kanadzie, gdzie zmarł; w obu krajach pracował jako tłumacz.

TRAMPISZ Kazimierz Jan (ur. 1929 Stanisławów), inżynier, trener I kl., piłkarz, napastnik Polonii Bytom, olimpijczyk z Helsinek (1952) – napastnik polskiej drużyny piłkarskiej. Wychowanek KS Lokomotiv Stanisławów (1944-1946), napastnik Polonii Bytom (1947-1962) w której barwach zdobył dwa tytuły mistrza Polski (1954, 1962) oraz Stali Rzeszów (1963-1964). 11-krotny reprezentant Polski (10 A + 1 oraz 3 gole + 1). Debiutował w meczu z Bułgarią (1950), a ostatni raz grał w drużynie narodowej podczas meczu z Węgrami (1958).

TROJANOWSKI Zdzisław Jan (ur. 1928 Chodorów, pow. Bóbrka), trener, hokeista na lodzie, pierwszy olimpijczyk (1952) z Opolszczyzny. W barwach Legii Warszawa wywalczył 2-krotnie tytuł mistrza Polski (1956, 1957). 11-krotny reprezentant Polski, strzelec 1 bramki. Członek polskiej drużyny hokiejowej, która na zimowej olimpiadzie w Oslo w 1952 zajęła 6 miejsce.

WIŚNIEWSKI Mieczysław Zygmunt (1892 Monasterzyska, pow. Buczacz -1952 Kraków), urzędnik kolei, bramkarz piłkarzy Cracovii i Wisły, olimpijczyk z Paryża (1924). Według opinii fachowców był na początku lat 20. XX wieku najlepszym polskim bramkarzem (187 cm wzrostu, 76 kg wagi), solidnie wyszkolonym w austriackich klubach. Członek narodowej reprezentacji, w której rozegrał 6 spotkań (1922-1924) debiutując w zwycięskim meczu ze Szwecją (28 maja 1922). Po olimpiadzie trener.

ZIELIńSKI Edward (1905 Tarnopol - ?), reprezentacyjny hokeista z Poznania, olimpijczyk z Garmisch - Partenkirchen (1936). Jeden z czołowych hokeistów lat trzydziestych, podstawowy napastnik mistrza Polski (1934) oraz brązowego medalisty Mistrzostw Polski (1931, 1933) AZS Poznań (obok Warmińskiego, J. Stogowskiego i W. Ludwiczaka). 26-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (strzelec 11 bramek). Nieznane są jego losy po 1939 roku.

ZUB Ryszard (ur. 1934 Gołogóry, pow. Złoczów), trener, szablista, jeden z "cudownych dzieci" Janosa Keveya, dwukrotny srebrny (1956, 1960) i brązowy (1964) medalista olimpijski w drużynie, wybitny trener we Włoszech. Wicemistrz Polski (1957) i 5-krotny drużynowy mistrz kraju w szabli (1962-1966). Trzykrotny mistrz świata (także w drużynowym turnieju w szabli): z Budapesztu (1959), Turynu (1961) i Gdańska (1963). Na olimpiadach w Melbourne w 1956 roku i w Rzymie w 1960 roku zdobył srebrny medal w szali (drużynowo), a na olimpiadzie w Tokio w 1964 roku brązowy medal (również drużynowo). Po wyjeździe do Włoch (mieszka w Padwie) szkoleniowiec klubu Unione Sportive Padwa, a następnie trener kadry narodowej. Pod jego kierunkiem Włosi zdobyli tytuł mistrzów olimpijskich w Monachium w 1972 roku (szabla drużynowa), a jego wychowankowie wywalczyli tytuły mistrzów świata (Michćle Maffei, Mario Aldo Montano).

Można tu dodać, że synami Michała i Stanisławy Traczów, którzy do końca II wojny światowej mieszkali pod Lwowem, a po wojnie mieli gospodarstwo w Sieniawie Żarskiej koło Żar (woj. lubuskie) są Józef i Mieczysław Andrzej Traczowie. Józef Tracz, wielki polski zapaśnik bez złotego medalu, przeszedł do historii tej dyscypliny w Polsce jako zdobywca medali w trzech kolejnych Igrzyskach Olimpijskich: w Seulu w 1988 (brązowego), w Barcelonie w 1992 (srebrnego) i w Atlancie w 1996 (brązowego). Mieczysław Andrzej Tracz, również zapaśnik jest olimpijczykiem z Seulu (1988).

Wołyń

Na Wołyniu urodziło się 5 polskich olimpijczyków:

DREGIER Zbigniew (ur. 1935 Cumań), technik elektryk, trener, zawodnik klubów gdańskich, uczestnik i współtwórca największych sukcesów polskiej koszykówki, wicemistrz Europy z Wrocławia (1963), olimpijczyk z Rzymu (1960) i Tokio (1964). Jeden z najlepszych polskich koszykarzy. Wzniósł się na szczyty podczas pamiętnego półfinałowego meczu mistrzostw Europy we Wrocławiu (1963), kiedy Polacy pokonali (83:72) zdawało by się nieosiągalną dla nas Jugosławię z Koracem i Daneu na czele, zdobywając srebrny medal (po przegranej w finale z ZSRR 54:64). Z jego też udziałem nasza reprezentacja (rozegrał w niej w sumie 198 spotkań, zdobywając 815 pkt.) wywalczyła: rok później na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio (1964) 6 m. (zdobył podczas olimpijskiego turnieju 53 pkt.), brązowy medal Mistrzostw Europy w Moskwie (1965) i Helsinkach (1967) oraz 5 m. w finale Mistrzostw Świata w Montevideo (1967). Po zakończeniu kariery sportowej w kraju wyjechał do Francji, gdzie grał, a potem był szkoleniowcem (z dobrymi wynikami). Na olimpiadzie w Rzymie w 1960 roku członek drużyny koszykówki, która w grupie eliminacyjnej pokonała Hiszpanię 75:63 i Filipiny 86:68 oraz przegrała z Urugwajem 72:76, zajmując 2 m., w grupie półfin. przegrała z CSRS 75:88, Brazylią 68:77 i Włochami 68:74, zajmując 4 m., w pojedynku o 5-8 m. Polacy pokonali Urugwaj 64:62 i przegrali z Jugosławią 81:95, zajmując 7 m. w turnieju. Natomiast na olimpiadzie w Tokio polska drużyna, w której grał Dregier, po zwycięstwach nad Węgrami 56:53, Japonią 81:57, Włochami 61:58 i Kanadą 74:69 oraz porażkach z Meksykiem 70:71, Puerto Rico 60:66 i ZSRR 65:74, zajęła 3 m. w grupie elim. W walce o 5-8 m. Polacy pokonali Urugwaj 82:69, a w pojedynku o m. 5-6 przegrali z Włochami 59:79, zajmując 6 m. w turnieju.

GRONOWSKI Janusz Ignacy (ur. 1935 Korzec, pow, Równe), inżynier, tyczkarz, olimpijczyk z Rzymu (1960). Zawodnik Gwardii Wrocław (1955-1959) i Warszawa (1960-1966). 18-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1957-1963 (18 startów, 6 zwycięstw indywidualnych), 3-krotny mistrz (1960-1962) i 3-krotny rekordzista Polski w skoku o tyczce (4.56 , 4.65 i 4.69). Rekord życiowy - 4.80 (1 maja 1963 Lahti ). Uczestnik Uniwersiady w Sofii (1961) i mistrzostw Europy w Belgradzie (1962). W tabelach światowych zajmował w 1963 - 21-27 miejsce.

MALEC Czesław (ur. 1941 Nowy Krzemieniec), urzędnik, kierowca, koszykarz krakowskiej Wisły, jeden z "Wawelskich Smoków" lat sześćdziesiątych, mistrz Polski, medalista mistrzostw Europy, olimpijczyk z Meksyku (1968). Dwukrotny mistrz Polski (1962, 1968) był także dwukrotnym medalistą (brązowym) mistrzostw Europy (1965 Moskwa i 1967 Helsinki). W drużynie narodowej (1961-1969) rozegrał 125 spotkań i zdobył 602 pkt. Kiedy na posadę trenerską wyjechał do Francji trener Bętkowski (1971-1973) pociągnął za sobą kilku zawodników polskich, m.in. Maleca, który od tej pory mieszka we Francji. Członek polskiej drużyny koszykówki na olimpiadzie w Meksyku w 1968 roku, która po zwycięstwach nad Koreą Płd. 77:67, Kubą 78:75, Marokiem 85:48, Bułgarią 69:67 i porażkach z ZSRR 50:91, Brazylią 51:88 i Meksykiem 63:68 zajęła 4 m. w grupie elim. W walce o 5-8 m. Polacy pokonali Włochy 66:52, a w pojedynku o 5-6 m. przegrali z Meksykiem 65:75, zajmując 6 m. w turnieju.

PALUS Mieczysław, ps. "Fiury" (1921 Zaczernicze, pow. Kowel – 1986 Warszawa), trener, hokeista lwowskiej Pogoni (1938-39), Spartaka Lwów (1940-1941), a po wojnie klubów krakowskich (1946-49) i warszawskiej Legii (1950-57), mistrz i reprezentant Polski, olimpijczyk z St. Moritz (1948). 26-krotny reprezentant kraju, strzelec 12 bramek, uczestnik Mistrzostw Świata 1947 w Pradze, gdzie w pierwszym powojennym występie biało-czerwoni wywalczyli 6 m. Na olimpiadzie członek drużyny hokejowej, która po zwycięstwach nad Austrią 7:5 i Włochami 13:7 oraz porażkach z USA 4:23, Kanadą 0:15, CSR 1:13, W. Brytanią 2:7, Szwajcarią 0:14 i Szwecją 2:13 zajęła 6 m. w turnieju (zw. Kanada).

ZDUńCZYK Stanisław (ur. 1942 Łuck), inżynier, siatkarz olsztyńskiego AZS (1957-74). Zdobył w jego barwach tytuł mistrza Polski (1973), wicemistrza kraju (1972, 1974), brązowy medal Mistrzostw Polski (1971) i dwukrotnie Puchar Polski (1971, 1972). 140-krotny reprezentant Polski 1961-1971 (wszechstronny, był wykorzystywany w drużynie narodowej na każdej pozycji). Wywalczył z nią brązowy medal Mistrzostw Europy w Stambule (1967), był finalistą Mistrzostw Świata 1970 w Sofii (5 m.) i uczestnikiem Pucharu Świata 1969 w Lipsku (8 m.). Na olimpiadzie w Meksyku w 1968 członek polskiej drużyny siatkówki, która po zwycięstwach nad Meksykiem 3:1, Belgią 3:0, USA 3:0, Brazylią 3:0, Bułgarią 3:0 i CSRS 3:1 oraz porażkach z Japonią 0:3, ZSRR 0:3 i NRD 0:3 zajęła w turnieju 5 m. Po zakończeniu kariery zawodniczej w Polsce grał jeszcze w Holandii, gdzie obecnie mieszka na stałe.

Ukraina

Na Wielkiej Ukrainie urodziło się 7 polskich olimpijczyków. Sześciu w okresie przed rewolucją bolszewicką 1917 roku, kiedy polskie akcenty tej ziemi były wyjątkowo bardzo duże i widoczne gołym okiem, a jeden (Sergiusz Wołczeniecki) już po II wojnie światowej.

GZOWSKI Kazimierz Aleksander (1901 Sumy, wówczas gubernia charkowska – 1986 Londyn), rotmistrz 15 Pułku Ułanów Poznańskich, srebrny medalista drużynowego konkursu skoków w Amsterdamie (1928). Od 1919 roku w Wojsku Polskim. W konkursach hippicznych uczestniczy od roku 1923 roku. Szczególnie wyróżnia się (1928) podczas startów zagranicznych w Nicei, Brukseli, Amsterdamie, Warszawie, a w roku 1929 w Budapeszcie i Nowym Jorku. 3-krotnie zwyciężył podczas 5 startów w konkursach o Puchar Narodów (Nicea 1928, Warszawa 1928, Nowy Jork 1929). W swojej karierze sportowej Gzowski zdobył około 150 nagród indywidualnych i drużynowych w konkursach skoków i w WKKW, ale największy sukces odniósł na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939, a następnie w Wojsku Polskim na Zachodze. Po wojnie zamieszkał w Wielkiej Brytanii, gdzie był instruktorem jazdy konnej. Miał uczniów także we Francji i Kanadzie.

KRYGIER Włodzimierz Lucjan (1900 Jekaterynosław, dziś Dniepropietrowsk – 1975 Londyn), mgr praw, adwokat, piłkarz (lewoskrzydłowy) i hokeista drużyn warszawskich, olimpijczyk z St. Moritz (1928) i Lake Placid (1932). Jako piłkarz dla Polonii Warszawa wystąpił w dwóch finałach Mistrzostw Polski (1925-1926, 8 meczów i 1 bramka) i 3 sezony ligowe (1927-1929, 60 meczów i 20 bramek). Jako hokeista Wielce zasłużony zawodnik dla warszawskiego AZS. Wystąpił w pierwszym meczu piłkarskim tego klubu (1921) i zagrał w inauguracyjnym spotkaniu akademików (AZS) w hokeju na lodzie 12 lutego 1922, kiedy to pokonali lokalnego rywala, Polonię 3:0. Pionierski występ hokejowy był początkiem wielkich sukcesów stołecznego AZS i reprezentacji Polski. 2-krotny mistrz Polski (1929-1930), akademicki mistrz świata (1928), 2-krotny srebrny medalista mistrzostw Europy (1929, 1931). Rozegrał w sumie 35 meczów w barwach narodowych strzelając 4 bramki, 2-krotnie też wystąpił na Igrzyskach Olimpijskich. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939, żołnierz PSZ na Zachodzie, później oficer łącznikowy w obozie repatriacyjnym w Koblencji (1945-1946), gdzie założył piłkarski zespół o nazwie Polonia. Po wojnie nie wrócił do kraju i zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Zmarł w Londynie 17 września 1975, ale pochowany jest na warszawskich Powązkach.

ŁUKASZEWICZ Julian (1904 Jekaterynosław – 1982 Łódź), inżynier elektryk, długodystansowiec warszawskiej Polonii, olimpijczyk z Paryża (1924). Był jednym z najlepszych długodystansowców Polski. Wszystkie najlepsze wyniki uzyskał już po olimpiadzie w Paryżu. Był 1-krotnym reprezentantem kraju w meczu międzypaństwowym (1926), 3-krotnym rekordzistą Polski (3000, 5000 i 10000 m.) oraz 6-krotnym medalistą mistrzostw krajowych, w tym 2-krotnym mistrzem Polski: 5000m (1924) i biegu przełajowym (1925). Rekordy życiowe: 3000 m - 9.12,7 (19 lipca 1925 Warszawa), 5000 m - 16.09,0 (26 lipca 1925 Warszawa), 10000 m - 34.06,2 (20 czerwca 1925 Warszawa).

de ROSTWO-SUSKI Kazimierz Stanisław, ps. "Rewera" (1891 Karpowce koło Żytomierza – 1974 Kraków), płk WP, dowódca 21 pułku Ułanów Kaniowskich, czołowy jeździec w WKKW, olimpijczyk z Paryża (1924). Uczestnik I wojny światowej (1914-18), od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Miał opinię (gen. Władysław Anders) wybitnego oficera sztabowego kawalerii i wzorowego kwatermistrza. Wszechstronny sportowiec. Uprawiał wioślarstwo, szermierkę, strzelanie i pływanie, ale był przede wszystkim jednym z najwybitniejszych jeźdźców polskich lat dwudziestych. W Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu zajął 24 miejsce na 44 startujących. Po olimpiadzie startował w wielu konkursach krajowych i zagranicznych zdobywając najcenniejsze nagrody w Warszawie (1927) i w tym samym roku w Nicei i Monte Carlo. W konkursach o Puchar Narodów startował 11-krotnie. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 jako dowódca 21 p. uł., a podczas okupacji w konspiracji (ZWZ-AK) m. in. inspektor pododdziału Warszawa-Wschód i zastępca dowódcy 8 dywizji piechoty (ps. "Rewera"). Po wojnie nadal zajmował się sportem jeździeckim jako działacz i trener m. in. w Krakowskim Klubie Jazdy i Polskim Związku Jeździeckim.

SOŁTAN-PEREŚWIAT Andrzej (ur. 1906 Kijów - ?), ukończył Korpus Kadetów Nr 2 w Modlinie i . Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu (1932-33). Wioślarz, członek słynnej "ósemki" Akademickiego Związku Sportowego Warszawa, która odniosła wiele sukcesów w kraju i zagranicą. Po zdobyciu tytułu mistrza Polski, brązowego medalu na mistrzostwach Europy i srebrnego na akademickich mistrzostwach świata (wszystko w sezonie 1927) - wystartowali oni również na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 roku ocierając się o medal olimpijski: Polacy wygrali z Holandią w czasie 6:37.0, następnie przegrali z W. Brytanią w czasie 6.43,2 (Anglicy - 6.30,6), w repesażach zwyciężyli Argentynę - 6.24,6, ulegając w następnej rundzie Kanadzie w czasie 6.42,2 (Kanada - 6.37,4) i zdobywając 4 m. Po olimpiadzie Sołtan jeszcze trzykrotnie zdobył w ósemce AZS brązowe medale na mistrzostwach Polski (1928, 1930, 1931); był także wicemistrzem kraju w czwórce ze sternikiem (1930).

WOŁCZANIECKI Sergiusz (ur. 1964 Zaporoże), Polak z Ukrainy, nauczyciel wf, sztangista Dynama Lwów i Budowlanych Opole, brązowy medalista olimpijski z Barcelony (1992) – waga lekkociężka 90 kg. Za sprawą szkoleniowca kadry narodowej Ryszarda Szewczyka znalazł się w Opolu, otrzymał obywatelstwo polskie i reprezentował nasze barwy na IO w Barcelonie (1992). Mistrz Polski w wadze lekkociężkiej (do 90 kg) - 1992 oraz srebrny medalista Mistrzostw Europy 1993 w tej samej kategorii z wynikiem 390 kg (170+220). Obecnie mieszka w Niemczech.

WODZIAńSKI Marian (1901 Borówka koła Jampola, na Podolu – 1983 Pittsburg, USA), inżynier mechanik, czołowy wioślarz i pilot (do 1939 pracownik Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie), wybitny działacz sportu akademickiego, olimpijczyk z Amsterdamu (1928). Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920. Wioślarstwo zaczął uprawiać w warszawskim Akademickim Związku Sportowym; w latach 1927-1931 (koniec kariery) należał do krajowej czołówki (ósemka i czwórka ze sternikiem). Był mistrzem Polski w ósemce (1927), wicemistrzem w czwórce (1930) i 3-krotnym brązowym medalistą w ósemce (1928, 1930, 1931). W konkurencji tej był również medalistą (brąz) mistrzostw Europy (Como,1927) i akademickim wicemistrzem świata (1927). Był też olimpijczykiem - członkiem polskiej ósemki na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 roku, która zajęła 4 miejsce. Jako pilot ćroklubu Warszawskiego Wodziański uczestniczył w latach trzydziestych w licznych krajowych i zagranicznych rajdach lotniczych. Należał również w okresie międzywojennym do najwybitniejszych działaczy sportu akademickiego. Piastował m. in. funkcje wiceprezesa i prezesa AZS Warszawa oraz członka zarządu Centrali Polskich Akademickich Związków Sportowych. Działał także w PZTW, ćroklubie Warszawskim a od 22 kwietnia 1939 był wiceprezesem organizacyjnym ćroklubu RP. Jako pilot (porucznik) brał udział w kampanii wrześniowej 1939, po czym w grudniu (na nartach) przez Tatry dotarł do Francji, a potem Anglii. W Dakarze oblatywał montowane tam amerykańskie samoloty bojowe, a po kampanii afrykańskiej powrócił do Anglii (kapitan), gdzie kierował personelem technicznym 305 Dywizjonu Bombowego Ziemi Wielkopolskiej. Zdemobilizowany wyjechał do Kanady a potem USA, gdzie w Pittsburgu pracował w przemyśle metalurgicznym i wykładał na miejscowej politechnice.

Marian Kałuski, Australia, 13 listopada 2007 r.

Source: PAP